وعده ترکان برای افزایش صادرات مناطق آزاد عملی شد و طبق اعلام معاون وی صادرات این مناطق از مرز 840 میلیون دلار گذشت. این در حالی است که چالشهای موجود در این مناطق همچنان به قوت خود باقی است و دولت باید توجه ویژه تری نسبت به آن داشته باشد.
کد خبر: ۴۵۷۵۶۸
تاریخ انتشار: ۲۰ تير ۱۳۹۶ - ۱۱:۲۵11 July 2017
به گزارش تابناک : مشاور رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور آذر ماه گذشته اعلام کرد: میزان صادرات کالا از مناطق آزاد تجاری تا پایان سال جاری( 95) به بیش از 800 میلیون دلار افزایش می یابد.
خوشبختانه این وعده ترکان عملی شده و روز گذشته معاون تولید، صادرات و فناوری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد از صادرات 840 میلیون دلاری محصول و کالا از هفت منطقه آزاد در سال 95 خبر داد.
به گفته مهدی بازرگان میزان صادرات منطقه های آزاد کشور در سال 94 حدود 640 میلیون دلار بود که سال گذشته حدود 200 میلیون دلار افزایش یافت.
این در حالی است که افزایش صادرات از منطقه های آزاد کشور با توجه به سهم 30 درصدی این منطقه ها در اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری صورت گرفت و به گفته بازرگان اگر چنین سیاست هایی از 10 سال پیش پیگیری می شد، امروز سهم صادراتی این مناطق بسیار چشمگیرتر بود.
واردات مناطق آزاد بیشتر از صادرات! این در حالی است که وزیر اقتصاد در نشستی اعلام کرده بود : با وجود اینکه تقویت و رشد صادرات یکی از اهداف تاسیس این مناطق بوده، آمارها حاکی از آن است که صادرات در این مناطق بسیار محدود بوده و در عمل معافیت‌ها و حمایت‌های اعمال شده به رشد معنی‌دار تولیدات صادرات محور منجر نشده است.
طیب نیا معتقد است: 4 غفلت صورت گرفته در مناطق آزاد ایران وجود داشته که موجب ناکارآمدی این مناطق است. «عدم توجه به تولید به‌عنوان محور اصلی توسعه تجارت»، «انتخاب نقطه جغرافیایی نامناسب و نبود زیرساخت‌های لازم»،«عدم وجود نگاه استراتژیک و کلان به موضوع» و «ابهامات موجود در قوانین و خلأهای قانونی» عواملی هستند که می‌توان از آن به‌عنوان علت شکست ایران در بهره‌گیری از منافع مناطق مذکور یاد کرد.
از سویی آمار منتشر شده از حجم صادرات و واردات مناطق آزاد نشان می‌دهد میزان واردات به مراتب از صادرات بالاتر بوده و عمده صادرات نیز درخصوص کالاهایی است که به‌صورت خام صادر شده و ارزش افزوده چندانی را برای کشور به‌دنبال نخواهد داشت. از سوی دیگر میزان ورود سرمایه‌گذاری خارجی نیز در این مناطق رضایت بخش نیست. به‌گونه‌ای که جذابیت‌های مناطق آزاد برای سرمایه‌گذاران داخلی و رونق تجارت بیشتر از تولید و ورود سرمایه‌گذاران خارجی عنوان می‌شود.
جالب است که با نگاهی به صحبتهای طیب نیا در آبان ماه 95 در میابیم که وضعیت صادرات مناطق آزاد تا پایان سال 94 به هیچ وجه مطلوب نبوده است.
بررسی آمارها از مناطق آزاد نشانگر این مطلب است که اهدافی که از تاسیس این مناطق مدنظر بود، محقق نشده است. مقایسه میزان واردات و صادرات در این مناطق گویای آن است که بیش از آنکه این مناطق سکوی صادرات باشد به محلی برای واردات تبدیل شده‌اند؛ به‌طوری که جمع کل صادرات از مناطق آزاد (حاصل تجمیع صادرات تولیدات منطقه، صادرات مجدد، صادرات تولیدات منطقه به منطقه اصلی و صادرات تولیدات داخلی از طریق منطقه) طی سال‌های 1380 تا پایان 1394، معادل 11625 میلیون دلار بوده است، اما در همین دوره جمع کل واردات معادل 45522 میلیون دلار ارزش داشته که حدودا 4 برابر صادرات است. در همین راستا منطقه آزاد انزلی بیشترین میزان واردات را طی سال‌های 1380 تا 1394 داشته است.
گفتنی است طبق آمارها، منطقه چابهار با اختلاف اندکی بعد از کیش، بیشترین میزان جذب سرمایه‌گذاری داخلی را به خود اختصاص داده، اما کمترین میزان صادرات را طی دوره مورد بررسی داشته است.
به عبارتی سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در نهایت به افزایش صادرات منتهی نشده است. منطقه کیش نیز با وجود اینکه بیشترین میزان جذب سرمایه خارجی و داخلی را داشته است، عملکردش در صادرات رضایت‌بخش نیست و می‌توان گفت سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته کمتر به تولید صادرات‌محور منتهی شده است.
افزایش 30 درصدی صادرات در سال 96 حال خوشبختانه قراراست سهم صادرات افزایش 30 درصدی یابد و برنامه های ویژه ای برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی در منطقه های آزاد کشور طی سال جاری تبیین شده است.
همانطور که معاون تولید، صادرات و فناوری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور اعلام کرده قرار است برنامه های ویژه ای برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی در منطقه های آزاد کشور طی سال جاری تبیین شود که افزایش 30 درصدی صادرات نسبت به سال 95 مهمترین آنهاست و مبنای اصلی حمایت دبیرخانه از این منطقه ها به میزان صادرات تولید کنندگان آنها بستگی خواهد داشت.
به گفته بازرگان مبادی ورودی منطقه های آزاد باید به دریچه ای برای صادرات تولید تبدیل شوند و مهمترین امتیاز اقتصاد مقاومتی، مصون کردن کشور در برابر آسیب های خارجی است که این مهم با صادرات تولیدات داخلی امکان پذیر می شود.
ارزش هر منطقه آزاد به میزان موفقیت آن در زمینه عمل به اقتصاد مقاومتی بستگی دارد و در این راستا رویکرد حمایت از تولید و بازار داخلی است و باید با راهکارهای مختلف از تولید کنندگان حمایت کنیم.