پیشینه موسیقی در ادیان ابراهیمی
دیرینه موسیقی در وجه قرآنی آن به حضرت
داوود (ع) باز می گردد. معروف است زمانی که ایشان با ساز خود، نوعی نی، می
نواختند، مردمان همگی چنان مسحور می شدند که دست از کار می کشیدند و تنها
به گوش کردن این نوا مشغول می شدند. بنابراین موضوع موسیقی از چند هزار سال
پیش در زندگی بشر مطرح است. به طور نمونه سه تار ایرانی سابقه حداقل پنج
هزار ساله دارد. به گونه ای که نوای این ساز یکی از صداهای پنجگانه ای است
که از ناحیه بشر به فضا ارسال گردیده است.
دستگاه های موسیقی ایرانی
طبعا مقوله موسیقی بحث گسترده ای دارد و
انواع آن خود جای توضیح فراوان دارد. از جمله در موسیقی ایرانی سازهای
مختلف در دستگاه های هفتگانه قابل نواختن بوده است. البته کار جمع نوازی و
ارکستر در موسیقی ایرانی نسبتا جدید است و به صد سال اخیر برمی گردد. به
همین ترتیب در هر دستگاه موسیقی گوشه های فراوان و ردیف های خاص وجود دارد
که تمامی آن ها تا پنجاه یا صد سال قبل، به شکل سینه به سینه و شفاهی آموزش
داده می شده است. بهره مثبت همین دستاورد عظیم تا امروز، جامعه ما را
مستفیض نموده است. با اندکی تفاوت همین وضعیت در سرزمین های چون هند، چین،
عراق، شامات، ترکیه، آسیای میانه، مصر و دیگر مناطق اسلامی وجود داشته است.
از زمان پیشرفت های صنعتی تا رسیدن به اختراع رادیو، تلگراف و تلفن اتفاقی
در مقوله صوت پیش نیامده بود. از آن زمان به بعد با امکان پخش موسیقی
تحولی در این عرصه پیش آمد. به خصوص آن که در قرون جدید در اروپا موسیقی
کلاسیک و ارکستری از حدود سیصد سال گذشته به این سو رونق گرفت و اجراهای پر
حجمی در قالب سمفونی ها و مشتقات آن جلوه خاصی پیدا کرد. اما ساز مورد
استفاده در اروپا و غرب به شکل اصولی پیانو، ویولن، ویولن سل، گیتار و انوع
فلوت بود. تا آنکه در آمریکا از ناحیه سیاه پوستان موسیقی جاز باب شد و
سازهایی چون ترومپت، ساکسیفون و انواع گیتارباس الکتریکی رایج گردید.
با ابداع سازهای برقی در دهه 50 و 60 در آمریکا و اروپا، داستان موسیقی پاپ و به دنبال آن انواع سبک های هوی متال و راک اند رول باب گردید.
پیشینه موسیقی جاز در آفریقا
موسیقی جاز سیاه پوستان آمریکا از نواهایی
شکل می گیرد که به نوعی مظلومانه می باشد و بر ظلم رفته بر آنان در سرزمین
های آفریقایی شهادت می دهد. شاید علت اصلی محبوبیت این موسیقی در آمریکا و
دیگر نقاط جهان این منشا انسانی باشد.
در زندگی ماشینی مغرب زمینیان با پیشرفت صنایع، همه چیز به سمت نظم خشک و بی انعطاف پیش می رفت. بازتاب این موضوع در روحیه نسل جوان آن سرزمین ها، در قالب موسیقی اعتراضی هوی متال جلوه گر شد. در واقع این نسل با این موسیقی اعتراض وجود خود را به فضای حاکم بر جامعه خود اعلام می نمود. در موسیقی هوی متال فاصله خاصی از ابزار موسیقی جاز دیده می شود و آن غلبه سازهای الکترونیک و برقی بر اجراهای جمعی می باشد. اما در فضای بی معنویت غرب به دلیل غلبه پوچی بر زندگی و رفتار نسل جوان، موسیقی هوی متال جوابگو نبود. لذا سبک موسیقی اعتراضی راک اند رول به عنوان سبک مکمل هوی متال جایگزین گردید.
مضمون یاس آور موسیقی هوی متال
در اشعار خوانندگان موسیقی هوی متال بحث از
امور جزئی زندگی، تکرارها، سرخوردگی ها و احیانا یاس ها موج می زند و این
به خاطر فرهنگ خاص حاکم بر آن جوامع است. در موسیقی راک اند رول این ماجرا
شدت می گیرد. چنانکه وضع ظاهری و پوشش و حتی نورپردازی اجراهای راک اند رول
بسیار زننده، ناخوشایند و زشت می باشد. علت اصلی این موارد، رخنه و نفوذ
جریان خطرناک شیطان پرستی در عرصه هنرهای مدرن، به خصوص موسیقی و سینما می
باشد. به دلیل تفکر خاص شیطان پرستان، اعضاء این ارکسترها از ظاهری عجیب و
غریب، لباس هایی به رنگ مشکی و خشونت های غیر قابل پیش بینی می باشد. به
عنوان نمونه در یکی از این اجراها خواننده محبوب راک (شیطان پرست) با دشنه
ای در دست، در ابتدای اجرا خود را زخمی می کند و به علاقه مندان و حاضران
در مجلس پیشنهاد می کند هر کس قصد نزدیک شدن به شیطان را دارد، باید همچون
او خود را خونین و مالین کند. در اجراهایی در این زمینه پیش آمده که تا آخر
اجرا چند نفر مجروح و کشته داشته اند.
ویژگی ها و خصلت هایی چون نژادپرستی، خشونت بیش از حد، ضد زن بودن و دعوت مخاطبان به خودکشی برای رسیدن به شیطان، وجه غالب فکری این گروه ها می باشد. متاسفانه هزینه ها و مخارج هنگفتی در آمریکا و اروپا صرف این گروه ها و اجراهای آنها می گردد. ظاهرا حکومت های غربی برای جلوگیری از خیزش نسل جوان خود، این شیوه ها را می پسندند.
شکل گیری موسیقی راک فارسی
با این دورنما از موسیقی راک اند رول تفکر و
منش آن ها و آدم های این چنینی، راک فارسی به عنوان یک شوخی در ایران شکل
می گیرد. این موسیقی و دست اندرکاران خاص آن مربوط به 15 سال گذشته یعنی
اواخر دهه 70 به بعد می باشند و ربط موضوعی و محتوایی با موسیقی پاپ و هوی
متال، قبل و بعد از انقلاب ندارند؛ هر چند موسیقی پاپ در ایران قبل از
انقلاب دعوت به پوچی و یاس و رویاسازی در اذهان می نمود و موسیقی هوی متال
به ابعاد جزئی زندگی و رابطه های عاشقانه در صورت ناکامی آن ها می پرداخت.
جنس راک فارسی در تفکر و نگاه و اشعار خوانده شده با دو مورد قبل تفاوت جدی دارد، به گونه ای که به یک شوخی بیشتر شبیه است تا یک واقعیت. به عنوان نمونه در گروه راک فارسی خواننده ای به نام «هیچکس» نسل جوان را دعوت می کند تا هر کدام از آن ها سر یک افغانی را در ایران ببرد تا رفع بدبختی از نسل جوان شود. او در توجیه این گفته خود، رفتار هیتلر را در مبارزه با یهودیان در آلمان ذکر می کند و در نهایت همه را دعوت به هرج و مرج می نماید.
تصویر این خواننده در فیلم مستند "گربه های ایرانی را کسی دوست نمی دارد" نیز دیده شده است که به دست اندرکاران جوان راک اند رول و هوی متال در تهران اشاره می کند. این فیلم ساخته بهمن قبادی ست که بدون مجوز در ایران ساخته و تهیه شد و در کشورهای خارجی عامل تبلیغات منفی بر علیه کشور گردید.
یا مورد دیگر خواننده جوان رضا یزدانی است که در چند سال اخیر به دلیل سبک متفاوت به شهرت رسیده؛ او معتقد است راک فارسی نداریم و محدودیت های فراوانی برای امثال او در کشور است و نمی تواند سبک مورد علاقه خود را دنبال کند.
واقعیت آن است که تاثیر موسیقی اصیل و سازهای غیر الکترونیکی، چه اجرای سولو، تک نوازی، یا جمعی آن، ارکستری، با خواننده و بدون خواننده، تاثیر آرام بخشی بر شنونده و ذهن او دارد، چون موج حاصل از این موسیقی به شکل سینوسی بوده که باعث دلنشین بودن موسیقی برای شنونده می باشد. اما اثر اجرای سازهای الکترونیک، سولو یا ارکستر به شکل خطی و نقطه ای می باشد، به گونه ای که اثر ضربه ای بر بخش چپ مغز شنونده دارد. در موسیقی راک این اثر شدیدتر است، به طوری که گاهی شنونده را دچار جنون آنی می نماید. نمونه این تاثیر مخرب را اغلب در خیابان شاهد بوده ایم که شیشه ماشین مدل جدیدی باز می شود و سرنشینان آن نسبت به عابرین و یا رانندگان دیگر با شدت هر چه تمام تر با صدای بلند تعرض می نمایند، در حالیکه هیچ سابقه درگیری و خصومت قبلی با آن ها نداشته اند. بدین ترتیب اثر مخرب این موسیقی ها، هوی متال و راک اند رول، در کوچه و خیابان مکرر به چشم می خورد.
در مجموع به نظر می رسد با داشتن سرمایه های فراوان موسیقی از گذشته و حال به راحتی می توان نیاز نسل جوان را پاسخ داد و رشد پدیده ای مانند راک فارسی موردی غیر طبیعی و احیانا تعمدی در جامعه است، به گونه ای که احساس می شود دستی پشت این ماجرا قصد تاثیرگذاری بر ذهنیت نسل جوان جامعه را دارد. چون نیاز به پرکردن اوقات فراغت و به خصوص موضوع موسیقی در جامعه ما اساسی و قابل تامل است، بایستی متولیان فرهنگی تدارک لازم برای جوابگویی به این ضرورت را ببینند تا احیانا با خلا پر نشدن این نیاز، رفتن به سمت موسیقی های مخرب و غیر مجاز هوی متال یا راک فارسی پیش نیاید، در غیر این صورت با همه عواقب منفی آنها که در بالا به طور خلاصه ذکر گردید، مواجه خواهیم بود.