آذربایجان شرقی به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز آن به عنوان دروازه ورود کشورمان به بازار اروپا و کشورهای همسود، توانمندی های بالای صنعتی و تلاش های بخش خصوصی و دولتی آن در سال های اخیر الگوی موفقی از جذب سرمایه خارجی در ایران اسلامی بوده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده، استان در سال های گذشته حدود 900 میلیون دلار سرمایه خارجی جذب کرده است که در نوع خود دستاورد مهمی در حوزه دیپلماسی اقتصادی برای این خطه از کشورمان محسوب می شود.
اما آنچه که سرمایه گذاری خارجی در آذربایجان شرقی در سال های اخیر از آن رنج برده، موضوعی با عنوان اطلاع رسانی است که در بعضی مواقع دلسردی سرمایه گذار را به دلیل ناآشنایی وی با قوانین و مقررات جاری در حوزه فعالیت اش به دنبال داشته است.
تحلیلگران مسایل مالی معتقدند در کنار معرفی ظرفیت های سرمایه گذاری، اطلاع رسانی از قوانین و مقررات جاری کشور در خصوص میزان حمایت های دولتی و اینکه چه مراحلی از کار بر عهده سرمایه گذار است، یکی از ابتدایی ترین پیش نیازهای جذب سرمایه گذاری خارجی است.
از این دیدگاه، با توجه به نقش سرمایه خارجی در ایجاد فرصت های جدید شغلی و شتاب بخشی به توسعه اقتصادی، تدوین یک برنامه مدون برای هدایت سرمایه گذاران در یک بستر عقلانی و در چارچوب منافع ملی، وظیفه هر یک از دستگاه ها و نهادهاست که باید به تناسب وظایف قانونی خود نسبت به ارائه آیین نامه ها و دستورالعمل ها در جهت تسهیل روند سرمایه گذاری خارجی اقدام کنند.
نایب رییس مرکز خدمات سرمایه گذاری آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه موضوع اطلاع رسانی در این مرکز مورد توجه قرار گرفته و با تهیه کتاب راهنمای سرمایه گذاری، فرایندها و گردش کار صدور مجوز فعالیت های اقتصادی بر اساس اصل 44 قانون اساسی تشریح شده است، بر ضرورت مطالعه قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی تاکید کرد.
رضا حسینی اظهارکرد: به این ترتیب سرمایه گذاران ضمن آشنایی با حقوق همچنین تسهیلات و حمایت های ناشی از سرمایه گذاری در چارچوب این قانون، از تعهدات و الزامات قانونی خود در چارچوب قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی نیز مطلع می شوند.
وی از جذب 100 میلیون دلار سرمایه خارجی در آذربایجان شرقی در سال گذشته خبر داد و خاطرنشان کرد: سازماندهی امور و گردش کار در مرکز خدمات سرمایه گذاری به گونه ای اسـت که سرمـایه گذاران خارجی به تمامی اطـلاعات و راهکـارهای لازم دسترسـی پیـدا مـی کنند و نیـازی به مراجـعات مکـرر به دستگـاه های اجـرایی گوناگـون وجـود نـدارد.
وی اظهارکرد: مسوولیت خدمـات رسانی در مرکز تنها به مراحل قبل از اخذ تصمیم به سرمـایه گذاری محدود نمی شود، بلکـه سرمایه گـذاران همواره و در طـول سرمایه گذاری خود مـی توانند به مرکز خدمات سرمایه گذاری خارجی مراجعه و از خدمات آن بهره مند شوند.
حسینی گفت: در صورت بروز مشکل برای سرمایه گذار در خصوص پیاده سازی طرح، با برگزاری جلسات مشترکی با حضور سرمایه گذار و مدیران و کارشناسان دستگاه های مسوول ، تدابیر لازم برای رفع موانع و حل مشکلات اندیشیده می شود.
این در حالی است که یکی از سرمایه گذاران ایرانی مقیم آلمان با اشاره به مشکلاتی که به خاطر اطلاع رسانی ناکافی در فرایند احداث بزرگترین واحد تولید آبمیوه خاورمیانه در مسیر اتوبان تبریز - زنجان برایش پیش آمده است ، اظهار کرد: ساختمان ادارای این واحد تولیدی 12 متر در حریم اتوبان قرار گرفته و راه و شهرسازی با حکم قضایی درصدد تخریب بوده است.
مهرداد رشتچیان با اشاره به اینکه حریم 68 متری دیوار کشی را رعایت کرده است ، افزود: اگر آگاهی از حریم 90 متری برای احداث بنا داشت به طور حتم موضوع را رعایت می کردم.
وی با اعلام اینکه 85 میلیون یورو در این طرح سرمایه گذاری شده است، افزود: شرکای خارجی پایان سال 2015 ( دی ماه 1394) را برای راه اندازی این واحد برنامه ریزی کرده اند در حالیکه میزان پیشرفت طرح 50 درصد است.
این سرمایه گذار ایرانی مقیم آلمان با اشاره به اینکه قرار بود در کنار این واحد جایگاه پمپ بنزین نیز دایر شود که بعدا منتفی شد ، افزود: اکنون به خاطر منتفی شدن احداث جایگاه پمپ بنزین ، این واحد تولیدی هم از مسیر ورودی به اتوبان محروم شده است.
وی از همکاری مدیران ارشد آذربایجان شرقی در خصوص حمایت از سرمایه گذاران خارجی از جمله استاندار و نایب رییس مرکز خدمات سرمایه گذاری استان قدردانی کرد و در عین حال گفت: در بدنه کارشناسی دستگاه های اجرایی مشکلاتی برای سرمایه گذاران ایجاد می شود.
وی با تاکید بر اینکه دید کارشناسی نسبت به سرمایه گذاران سازنده نیست و موجب پشیمانی سرمایه گذاران می شود، اظهارکرد: در ابتدای ورود به استان فکر می کردم به راحتی کار خواهم کرد ولی مشکلات زیادی پیش آمد.
وی با انتقاد از اینکه 11 کیلومتر تیرگذاری برای برق رسانی به کارخانه بر عهده وی گذاشته شده است ، اظهارکرد: تامین زیرساختها به عهده دولت است و نباید بر سرمایه گذار تحمیل شود.
وی با بیان اینکه حمایت از سرمایه گذار در حد شعار است، مدعی شد: مدیران معدل گرا هستند و می خواهند تعداد طرح های شروع شده در زمان مدیریت شان را افزایش دهند در حالی که فکری به حال مشکلات سرمایه گذاران در مسیر راه اندازی واحد نمی کنند.
رشتچیان با اشاره به اینکه بانک های ایرانی به عنوان شریک سرمایه گذار سهم خود را از افزایش نرخ ارز و هزینه ها نمی بینند، گفت: بستر مناسب برای سرمایه گذاران فراهم نیست.
وی با اشاره به اینکه برآورد هزینه اولیه راه اندازی این واحد تولیدی 70 میلیارد ریال بود، گفت: تاکنون 140 میلیارد ریال هزینه شده و 20 میلیارد ریال دیگر هم نیاز دارد.
وی با اشاه به اینکه راه اندازی واحد تولید بطری شیشه ای در کنار این واحد در برنامه بود ، گفت: با شرایط موجود منصرف شده ایم.
رشتچیان با اشاره به اشتغال زایی 315 نفری این واحد برای اهالی منطقه گفت: متاسفانه همسایه ها هم با دید منفی به فعالیت ما نگاه می کنند و در برخی موارد مشکل ایجاد کرده اند.
وی با اشاره به اینکه چهار میلیون یورو ارز وارد کرده و 11 میلیون یورو تسهیلات بانکی از بانک صنعت و معدن گرفته است ، افزود: دو سال در انتظار استفاده از منابع ارزی صندوق توسعه ملی بوده ام.
این سرمایه گذار مقیم آلمان با اشاره به مشکلاتی که در خصوص واردات ارز وجود دارد ، یادآوری کرد: تسهیلات بانکی با یوروی مبادله ای به نرخ 1600 تومان گرفته ام و باید به نرخ مرجع 3600 تومان ازپرداخت کند.
البته بر اساس قوانین جاری کشور، مشوق هایی برای سرمایه گذاران خارجی در نظر گرفته شده و منافع حاصل از به کار افتادن سرمایه خارجی مشمول حمایت بوده و تمامی حقوق، معافیت ها و تسهیلاتی که برای سرمایه گذاران و بنگاه های تولیدی داخلی موجود است شامل سرمایه گذاران بنگاه های خارجی نیز خواهد بود اما به نظر می رسد در کنار امتیازات تجاری و مالیاتی ، نخستین خواسته سرمایه گذار خارجی، اطلاع رسانی درست از مقررات و ضوابط اداری است تا برنامه های آنان دچار هدر رفت زمان و منابع مالی به لحاظ تورم موجود نشود.
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی با اشاره به تفاوت ادبیات دولتی با بخش خصوصی ، معتقد است: نگاه دولتی صرف موجب شکاف می شود.
داود بهبودی در عین حال اظهارکرد: هر آنچه فعال اقتصادی درخواست می کند ممکن است با اصول توسعه پایدار استان همسان نباشد.
وی یادآوری کرد: بر اساس سند تدبیر توسعه استان حمایت از صنایع خاص در دستور کار قرار دارد.
بهبودی با بیان اینکه حمایت از سرمایه گذار داخلی در اولویت است ، گفت: چنانچه سرمایه گذار داخلی تقویت شود سرمایه گذار خارجی هم جذب می شود.
کارشناسان مسایل سرمایه گذاری با تاکید بر ضرورت موازنه در زمینه سرمایه گذاری داخلی و خارجی می گویند نباید فراموش کرد هدف از جلب و حمایت از سرمایه گذاری های خارجی دست یابی به منابع مالی خارجی به منظور ایجاد و تکمیل واحدهای تولیدی، انتقال فناوری برتر و استفاده از آن در مسیر تولید، ایجاد اشتغال و ارتقای سطح دانش نیروی انسانی، ارتقای کیفیت محصولات صنعتی و افزایش صادرات غیرنفتی است.
اما مسلم است که یک سرمایه گذار باید با بروکراسی موجود، زمان و شیوه بازگشت سرمایه، وضعیت فرهنگی، قوانین مالیاتی، چگونگی تاسیس شرکت ها و تسهیلات اعطایی به سرمایه گذاران و همچنین مقررات و محدودیت های حقوقی و بازرگانی آشنا شود تا با دید وسیع تری در خصوص سرمایه گذاری تصمیم گیری کند.
پرویز انصاری