طی روزهای اخیر و به موازات تحولات رخ
داده در عرصه میدانی سوریه، مواضع دولت آنکارا به عنوان یکی از اصلی ترین
حامیان گروه های مخالف دولت اسد نیز دستخوش تغییراتی شده؛ تا آنجا که رئیس
جمهور این کشور از امکان حضور اسد در دولت انتقالی سخن گفته است. اما این
موضع گیری ها تا چه حد نشان از تغییری واقعی در مواضع ترکیه دارد؟
به
گزارش «
تابناک یزد»، پایگاه تحلیلی «المانیتور» در مطلبی به بررسی مواضع جدید
رئیس جمهور ترکیه در قبال سوریه پرداخته و می نویسد آنکار همچنان تلاش دارد
سیاست خود در قبال سوریه را که بر مبنای شعار «بشار اسد باید هم اکنون
برود» با روند جدیدی که در پی گفت و گوهای روسیه و آمریکا درباره سوریه
آغاز شده، مطابقت دهد. در همین حال، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه
اخیراً در اظهاراتی گفت یک دوره انتقالی با حضور اسد، امکان پذیر است.
با
این حال، احمد داووداوغلو، نخست وزیر این کشور، بلافاصله به توضیح این
مواضع پرداخت و اظهار داشت: «ما فکر می کنیم که بودن اسد در قدرت، اجازه
نخواهد داد که یک دولت انتقالی واقعی شکل بگیرد. دیدگاه ما تغییر نکرده
است».
روز
19 اکتبر، یک مقام بلندپایه دولت ترکیه در جلسه ای غیررسمی با گروهی از
روزنامه نگاران این کشور اظهار داشت 9 کشور، شامل ترکیه، آمریکا، فرانسه،
انگلیس، آلمان، عربستان سعودی، قطر، اردن و امارات بر سر فرمولی مبتنی بر
یک دوره گذار شش ماهه تحت رهبری بشار اسد به توافق رسیده اند.
از
آنجا که این موضوع از سوی یک مقام بلندپایه افشا شده، باید آن را جدی
گرفت؛ هرچند داووداوغلو دو روز بعد بر موضع قبلی خود مبنی بر ضرورت کنار
رفتن اسد تأکید کرد. وی در هنگام اظهارنظر درباره سفر اخیر اسد به مسکو،
گفت که امیدوار بود اسد در روسیه بماند و بگذارد که مردم سوریه آسایش داشته
باشند. این اظهارنظرها، نشان از وضعیت بغرنجی دارد که ترکیه در موضوع
سوریه گرفتار آن شده است.
بر
اساس گفته های برخی روزنامه نگاران حاضر در جلسه غیررسمی مذکور، ترکیه به
دو شرط با دوره گذار تحت رهبری اسد موافقت کرده است: 1- این دوره گذار باید
با کنار رفتن قطعی اسد از قدرت به پایان برسد. 2- هیچ یک از نهادهای مهم
دولتی، به ویژه ارتش و سرویس اطلاعاتی، نباید تحت کنترل اسد باشد. به عبارت
دیگر، اسد باید در دولت انتقالی به عنوان یک رئیس جمهور نمادین حضور داشته
باشد.
دیدگاه
ترکیه درباره سرنوشت خود اسد نیز از این قرار است: «دولت انتقالی، باید
کشور را برای دوران پس از اسد آماده کند و همچنین باید تصمیم بگیرد که اسد
برای جنایات جنگی خود محاکمه شود یا خیر و یا اینکه از کشور تبعید شود».
به
روزنامه نگاران حاضر در جلسه گفته شده که 9 کشور مذکور، پیش از دیدار
باراک اوباما با ولادیمیر پوتین در تاریخ 28 سپتامبر در نیویورک بر سر این
موضوع توافق کرده اند و اوباما این توافق را به اطلاع پوتین رسانده است.
روسیه در آن زمان پاسخی نداده است. یک روزنامه نگار دیگر نیز می گوید که
ترکیه خود طرحی پنج یا شش ماده ای را آماده کرده که در تاریخ 17 سپتامبر
توسط وزیر خارجه این کشور به اطلاع همتای روس وی رسیده و در 23 سپتامبر نیز
اردوغان آن را با پوتین مطرح کرده است.
در این جلسه، اطلاعات دیگری نیز در اختیار روزنامه نگاران قرار داده شده که البته برخی از آن ها به شدت محل تردید هستند:
* روسیه پس از آن متقاعد به مداخله در سوریه شده که ایران هشدار داده سقوط اسد نزدیک است.
*
ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس ایران، از بغداد به دمشق رفته
است. سلیمانی نه تنها حزب الله، بلکه دیگر گروه های نظامی شیعه و طرفدار
اسد را نیز فرماندهی می کند.
*
حزب کردی اتحاد دموکراتیک سوریه (PYD) که تحت حمایت آمریکاست، می خواهد با
استفاده از حمایت زمینی ایران، راهگذری را میان حلب و عفرین ایجاد کند.
*
شناسایی PYD از سوی آمریکا به عنوان یک نیروی مشروع، به مسئله ای جدی برای
آنکارا تبدیل شده است. ترکیه به واشنگتن هشدار داده در صورتی که سلاح های
ارسالی برای کردها علیه آنکارا مورد استفاده قرار گیرد، آن ها را هدف قرار
خواهد داد. آنکارا از واشنگتن پرسیده: «آیا شما یک نیروی دو هزار نفری را
به متحد مهم خود ترجیح می دهید»؟
*
جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه، بیش از PYD داعش را هدف قرار داده
است. آنکارا به واشنگتن گفته «ما به جبهه النصره سلاح نمی دهیم و شما هم
کردها را مسلح نکنید».
از
جمله دیگر نکات مورد اشاره در این جلسه، طرح این ادعا بوده که PYD همزمان
با آمریکا، با ایران، داعش و دولت سوریه نیز متحد است! به عبارت دیگر، آن
گونه که مشخص است، دولتمردان آنکارا قصد داشته اند ضمن بیان این ادعاهای
هدفند در قالب «اطلاعاتی محرمانه»، زمینه حساس شدن آمریکا و همراه شدنش با
مواضع ترکیه را فراهم آورند. این در حالی است که تمامی این اطلاعات محل
تردید است.
المانیتور
در این زمینه اشاره می کند که ترکیه از مدت ها پیش، ارتباط خود را با
واقعیت در سوریه قطع کرده است. از همان ابتدا، تحلیل های ترکیه درباره
سوریه، فاقد درک واقعی از تحولات میدانی بود. اما برگزاری جلساتی از این
دست و ارائه اطلاعاتی هدفمند، نشان می دهد که عادت دولتمردان آنکارا در این
زمینه هنوز تغییری نکرده است!
تابناک