اعتکاف امسال با شعار «معنویت تمدن‌ساز» آغاز شده است. این انتخاب به جا و هوشمندانه، فلسفه‌ای دارد که واکاوی آن به اهمیت نامگذاری می‌افزاید. اینکه مؤمنان در ماه عبادت و بندگی، سه روز را به دعوت پروردگار در خانه او خلوت می‌گزینند و به راز و نیاز می‌پردازند یک پدیده معنوی شخصی است اما چگونه این اشک و توبه و عشق‌بازی با معبود مهربان در فرایند بلندمدت اثر تمدنی دارد، مهم و قابل تأمل است.
اگر بپذیریم چهار عنصر عقلانیت، عدالت، ولایت و معنویت لازمه شکل‌گیری تمدن است، تحلیل ارتباط اعتکاف و تمدن آسان‌تر می‌شود.
معنویت یعنی رفتن به عالم برتر، مسیر رسیدن به معنویت را ذات اقدس الهی باید به ما نشان دهد. بنابراین نماز، روزه، شب‌های قدر، اعتکاف و سایر امور عبادی مسلمانان تکلیف الهی است که در آیات و روایات به انجام آنها تأکید و توصیه شده است.
اتفاقاً نقطه تمایز معنویت در غرب و اسلام همین نکته مهم است و تمدن مدرن غرب دنبال معنویت است اما چون با بحران هویت مواجه هستند دنبال معنویت سکولار هستند؛ بنابراین غربی‌ها بعد از بحران فروپاشی نهاد خانواده، خدا را از دست دادند، اما مسیر معنویت در اسلام عنصر قابل اتکا و مهم برای تمدن‌سازی تلقی می‌شود و همان گونه که در قرآن کریم تأکید شده، اعتکاف یکی از مسیرهای رفتن به عالم معنا است.
درست است که اعتکاف راهی برای خودشناسی است اما به این نکته مهم توجه داشته باشیم که یکی از کارکردهای اعتکاف، تمرین زیست خلوت‌گونه در جمع است و اینکه معتکف در جمع باشد ولی خلوت کند، تمرینی است که بعد از مراسم اعتکاف، فرد در جمع با مردم، خلوت با خدا را از دست نمی‌دهد و کسی که این روحیه الهی را در خود حفظ کند سعی می‌کند در هر شغل و حرفه‌ای به مردم خدمت می‌کند، چون خدمت و محبت به مردم محبت به خداست.
اینجاست که به فلسفه این شعار پی می‌بریم، چون اعتکاف شرط خودسازی است، خودسازی به جامعه‌پردازی منجر می‌شود و جامعه‌پردازی شرط تمدن‌سازی است؛ بنابراین اگر به این خلوت‌ها نگاه تمدنی داشته باشیم متوجه می‌شویم که «اعتکاف، معنویت تمدن‌ساز» نه تنها شعار است بلکه شعور و درک و معرفت است.
روح‌الله کریمی
فعال فرهنگی و رسانه‌ای
